گچ خوشمایه وگچ کشته و زنده

گچ خوشمایه:

 

 

معمولا بر روی بوم کار، بکار رفته و گچبری ها و گل و برگ سازی بوسیله آن صورت می گیرد.

از اینرو برای ساخت گچ خوش مایه اولا گچ بایستی خوب الک شده کاملا نرم باشد؛همچنین باید به نسبت درصد آب و گچ بایستی بسیار دقت کرد، چرا که اگر خیلی سفت شود قابل برش خوردن نیست واگر نرم باشد نمی توان آنرا بکار گرفت؛ بنا براین برای پیدا کردن نسبت مناسب ابتدا مقدار کمی گچ را در ظرفی به نسبت 5/3 پیمانه آب ویک پیمانه گچ ریخته،می گذاریم خودش را بگیرد ؛ پس از آزمایش و پیدا کردن نسبت صحیح آب و گچ ،برای ساخت کلی اقدام می کنیم.

کاربرد گچ خوش مایه :

 

1- ساختمان سازی ،اصطلاحا روسازی گچبری و یا گل و برگ سازی

 

2- ابزار زنی ضخامت گچ خوش مایه برای کار های گچ بری :

1- گچ اندازی با ضخامت 2 الی 3 میلی متر

2- گچ اندازی با ضخامت 1 الی 5 سانتی متر و یا بیشتر برای گچ بری برجسته مانند دور قلاب سقفی ،ساخت حاشیه و غیره

3- گچ اندازی به ضخامت 15 الی 20 سانتی متر برای سر ستون ،چنگ و موتیف های گل سازی و غیره .

 

گچ کشته و زنده

 

1- گچ زنده : که به جهت ساخت قالب های مخصوص اندود روی بناها بکار می رود و برای ساختن آن، گچ را توی آب ریخته و بلا فاصله کاررا آغاز می کنند .قدرت گیرایی گچ زنده بسیار زیاد است.در طاق زنی سنتی که آجر روی آجر می آید و بلافاصله باید بچسبد از گچ زنده استفاده می کردند. البته باید توجه داشت گچ زنده عمدتا با خاک در طاق زنی ها مورد استفاده قرار می گیرد؛چون خاک هم خاصیت چسبندگی دارد وهم مدت گیرایی را زیاد می کند.

 

2- گچ کشته : به علت زود گیر بودن گچ زنده ملات آن را بسیار کم درست می کنند ( حداکثر به اندازه یک استانبولی ) لذا نمی توان سطوح زیادی را با آن سفید کرده و کاملا صیقلی کرد( زیرا قبل از آنکه بتوانیم سطح گچ را با ماله پرداخت کنیم؛ گچ سخت شده و حالت پلاستیک بودن خود را از دست می دهد؛سخت شدن ملات گچ را با خشک شدن نباید اشتباه گرفت) از گچ کشته روی اندود استفاده می کنند؛ تا بتوان سطحی وسیع وکاملا صیقلی بدست آورد.

گچ کشته ملات گچی است که سخت نمی شود وتا قبل از خشک شدن حالت پلاستیسیته خود را از دست نمی دهد.

البته باید توجه داشت که ضخامت گچ کشته حداکثر نباید از یک میلیمتر کند زیرا در غیر اینصورت پوسته پوسته شده و از سطح کار جدا می شود. رنگ آمیزی معمولا روی گچ کشته،صورت می گیرد.

 

ساختن گچ کشته:

 

برای ساختن ملات گچ کشته، ابتدا گچ را از الک های بسیار ریز رد می کنند؛ آنگاه آن را مانند ملات معمولی گچ می سازند. ولی بلافاصله پس از آنکه دانه های گچ را داخل آب ریختند با دست آنرا مالش داده و مانع سخت شدن آن می شوند. و بدین طریق پس از ده تا دوازده دقیقه که ملات گچ را مالش دادند؛ این ملات سخت نمی شود که به آن در اصطلاح بنائی،گچ کشته می گویند.

ملات کشته به علت آنکه سخت نمی شود به کارگران گچ کار فرصت می دهد تا سطوح وسیعی را بوسیله ماله کاملا صیقلی کنند.

در بعضی از مناطق ایران بجای گچ کشته، روی قشر نهایی را گچ نظر می کشیدند که نتیجه اش زیاد مطلوب نبود و پس از مدتی گچ پوسته پوسته می شد. معمولا وقتی از گچ نظر استفاده می کردند،که زیرین گل و ریگ بود .این روش بیشتر در مناطق مرکزی چون یزد و کرمان معمول بوده است.