روش درست و حرفه ای اجرای عملیات گچکاری ساختمان:

• همیشه سعی کنید که گچ های مرغوب و دارای استاندارد را استفاده کنید.

• توجه داشته باشید که بهترین گچ برای گچکاری، گچ تازه تولید شده است (اگر انبارداری صحیح باشد، گچ را می توان تا یک سال هم نگهداری و استفاده کرد). گچ کهنه و آب دیده برای کار مناسب نیست. ملات گچی که کهنه باشد دیگر آن چسبندگی و مرغوبیت گچ نو و تازه را ندارد.

• برای پروژه گچکاری از تیم های حرفه ای استفاده کنید، تیم هایی که نمونه کارهای گچکاری آن ها را مشاهده کرده باشید.

– جهت اجرای گچ‌کاری از اکیپ کار آزموده که قبلا نمونه کار آن را دیده‌اید استفاده کنید. زیرا اکیپ‌های غیر ماهر علاوه بر اینکه ممکن است از نظر فنی کیفیت کار را پایین آورند، پرت زیاد مصالح خواهند داشت که دستمزد احتمالا ارزان‌تر آنها را پوشش می‌دهد.

– سطح گچ‌کاری شده دیوار باید کاملاً صاف و صیقلی و شاقول و عاری از اعوجاج باشد که می‌توان این موضوع را با قرار دادن یک شمشه روی دیوار گچ‌کاری شده، تست کرد.

– سقف گچ‌کاری شده نیز باید کاملاً تراز و بدون موج باشد.

– رنگ گچ پس از خشک شدن باید کاملا سفید باشد.

– پس از خشک شدن کامل گچ نباید با فشار دست گچ فروکش کند و یا به اصطلاح پوک باشد.

– از گچ‌کاری در دمای زیر صفر جداً خودداری شود.

– سطح گچ‌کاری شده پس از خشک شدن باید کاملا سخت بوده و گرده سفید ندهد.

– قطعات فی مثل درب‌ها و فریم پنجره‌ها و ستون‌های فی و بادبندها باید قبل از گچ‌کاری ضد زنگ بخورد.

– روی ستون‌های فی و بادبند‌ها و قسمت‌هایی که لوله بخاری در دیوار قرار دارد قبل از گچ‌کاری با توری مرغی پوشانده شود.

– در محل‌های اتصال ۲ دیوار با متریال مختلف، مثلا دیوار سفال به دیوار هبلکس و یا دیوار بتنی نیز از توری مرغی استفاده شود تا در اثر انبساط و انقباض متفاوت دو متریال، ترک در گچ ایجاد نشود.

توضیحات و نکات مهم در مورد گچ کاری

●بهتر است قبل خرید مواد گچ کاری از استاد کار ماهر اندازه دقیق را بخواهید تا در زمان گچکاری با کمبود یا اضافه بودن مصالح روبرو نشوید. ●شما می توانید طرح دلخواه تان را با گچکار در میان بگذارید و از او درباره اجرایی بودن طرح تان م کنید

●توجه داشته باشید هرچه طرح پیچیده تر باشد در نتیجه زمان بیش تری برای اجرای آن صرف می شود که همین امر تاثیر مستقیم بر هزینه طرح دارد.

●چنانچه پروژه نیاز به زیر سازی خاص و یا تعمیر قسمتی داشته باشد ،دستمزد استاد مار برای هر قسمت و هر خدمت جداگانه محاسبه می شود.

●حتما از یک استادکار ماهر و با وجدان برای انجام پروژه تان کمک بگیرید تا علاوه بر پرتی کمتر کار ،به زیبایی و بی عیبی کار نهایی دست یابید.

●قبل از انتخاب استادکار ماهر حتما نمونه کارهای اورا ببینید. ●هزینه کارهای خاص با طراحی ویژه به صورت توافقی تعیین می شود.

آب و هوای مناسب برای گچکاری ساختمان:

اگر در دمای زیر صفر درجه اقدام به اجرای عملیات گچکاری کنید، گچ یخ می زند و به دنبال آن گچ فاسد می شود. اما همانطور که می دانید این مشکل هم راه حل هایی مانند عایق کردن پنجره ها و درب های ساختمان تا پایان عملیات گچکاری و خشک شدن گچ و همچنین بهره بردن از لوازم گرمایشی مانند بخاری و هیترها و استفاده از آب گرم برای ساختن ملات دارد.

گچ خوشمایه:

معمولا بر روی بوم کار، بکار رفته و گچبری ها و گل و برگ سازی بوسیله آن صورت می گیرد.

از اینرو برای ساخت گچ خوش مایه اولا گچ بایستی خوب الک شده کاملا نرم باشد؛همچنین باید به نسبت درصد آب و گچ بایستی بسیار دقت کرد، چرا که اگر خیلی سفت شود قابل برش خوردن نیست واگر نرم باشد نمی توان آنرا بکار گرفت؛ بنا براین برای پیدا کردن نسبت مناسب ابتدا مقدار کمی گچ را در ظرفی به نسبت 5/3 پیمانه آب ویک پیمانه گچ ریخته،می گذاریم خودش را بگیرد ؛ پس از آزمایش و پیدا کردن نسبت صحیح آب و گچ ،برای ساخت کلی اقدام می کنیم.

کاربرد گچ خوش مایه :

1- ساختمان سازی ،اصطلاحا روسازی گچبری و یا گل و برگ سازی

2- ابزار زنی ضخامت گچ خوش مایه برای کار های گچ بری :

1- گچ اندازی با ضخامت 2 الی 3 میلی متر

2- گچ اندازی با ضخامت 1 الی 5 سانتی متر و یا بیشتر برای گچ بری برجسته مانند دور قلاب سقفی ،ساخت حاشیه و غیره

3- گچ اندازی به ضخامت 15 الی 20 سانتی متر برای سر ستون ،چنگ و موتیف های گل سازی و غیره .

گچ کشته و زنده

1- گچ زنده : که به جهت ساخت قالب های مخصوص اندود روی بناها بکار می رود و برای ساختن آن، گچ را توی آب ریخته و بلا فاصله کاررا آغاز می کنند .قدرت گیرایی گچ زنده بسیار زیاد است.در طاق زنی سنتی که آجر روی آجر می آید و بلافاصله باید بچسبد از گچ زنده استفاده می کردند. البته باید توجه داشت گچ زنده عمدتا با خاک در طاق زنی ها مورد استفاده قرار می گیرد؛چون خاک هم خاصیت چسبندگی دارد وهم مدت گیرایی را زیاد می کند.

2- گچ کشته : به علت زود گیر بودن گچ زنده ملات آن را بسیار کم درست می کنند ( حداکثر به اندازه یک استانبولی ) لذا نمی توان سطوح زیادی را با آن سفید کرده و کاملا صیقلی کرد( زیرا قبل از آنکه بتوانیم سطح گچ را با ماله پرداخت کنیم؛ گچ سخت شده و حالت پلاستیک بودن خود را از دست می دهد؛سخت شدن ملات گچ را با خشک شدن نباید اشتباه گرفت) از گچ کشته روی اندود استفاده می کنند؛ تا بتوان سطحی وسیع وکاملا صیقلی بدست آورد.

گچ کشته ملات گچی است که سخت نمی شود وتا قبل از خشک شدن حالت پلاستیسیته خود را از دست نمی دهد.

البته باید توجه داشت که ضخامت گچ کشته حداکثر نباید از یک میلیمتر کند زیرا در غیر اینصورت پوسته پوسته شده و از سطح کار جدا می شود. رنگ آمیزی معمولا روی گچ کشته،صورت می گیرد.

ساختن گچ کشته:

برای ساختن ملات گچ کشته، ابتدا گچ را از الک های بسیار ریز رد می کنند؛ آنگاه آن را مانند ملات معمولی گچ می سازند. ولی بلافاصله پس از آنکه دانه های گچ را داخل آب ریختند با دست آنرا مالش داده و مانع سخت شدن آن می شوند. و بدین طریق پس از ده تا دوازده دقیقه که ملات گچ را مالش دادند؛ این ملات سخت نمی شود که به آن در اصطلاح بنائی،گچ کشته می گویند.

ملات کشته به علت آنکه سخت نمی شود به کارگران گچ کار فرصت می دهد تا سطوح وسیعی را بوسیله ماله کاملا صیقلی کنند.

در بعضی از مناطق ایران بجای گچ کشته، روی قشر نهایی را گچ نظر می کشیدند که نتیجه اش زیاد مطلوب نبود و پس از مدتی گچ پوسته پوسته می شد. معمولا وقتی از گچ نظر استفاده می کردند،که زیرین گل و ریگ بود .این روش بیشتر در مناطق مرکزی چون یزد و کرمان معمول بوده است.

گچ تیز یا تیزون:

در ظرف به مقدار یک پیمانه آب ریخته ودو پیمانه گچ را بطور ملایم بر کل سطح آب می پاشیم تا کاملا سطح آب را بپو شاند سپس هم می زنیم (ورز می دهیم)این گچ پس از استفاده خیلی سفت و سخت می گردد. از این گچ بیشتر در ساخت قالبهای مخصوص استفاده می شود.

گچ آستر کاری:

برای آستر کاری مخلوطی از خاک رس و گچ را به نسبت 2 پیمانه گچ و 1 پیمانه خاک رس با آب مخلوط می کنیم ،اگر بخواهیم مقاومت گچ بیشتر شود این نسبت می تواند به یک به یک نزدیک شود و بالعکس.

گچ بوم:

گچی سفت و سخت است که هم می تواند با رنگ های پودری موجود ترکیب شود و هم اینکه قابلیت دَم بُر خوردن را نداشته باشد (در مقابل برش خوردن مقاوم بوده و خراشیده نشود )برای ساختن این گچ تقریبا 5/1 پیمانه آب و یک پیمانه گچ مخلوط می شود.

بوم سازی یا بستر سازی:تهیه یک زمینه ی تخت جهت اجرای طر حهای تزیینی روی آن مانند گل سازی و . بوم بایستی از مقاومت بالایی بر خوردار باشد .

بوم کار : سطح زمینه ای است کاری که با مخلوط ملات گچ و پودر رنگِ بوم سازی ساخته شده و زمینه را برای کار و رو سازی آماده می کند.

دَم بُر : نام قلم گچبری است که با نوک تیز آن گچ را برش می دهند . 

انواع گچبری قبل از اسلام وبعد ازاسلام :

1- گچ بری با نقش برجسته

2- گچبری زبره :

3- گچ بری برهشته

4- گچ بری لکه یا کلوخی :

5- گچ بری پته :

6- گچ بری مشبک

7- گچ بری مشبک

8- گچ بری لایه ای:

9- گچبری کشته بری :

10- گچ بری تخمه کن ( تخمه بری(

11- گچبری شیر و شکری

اندازه گیری زمان شروع وپایان گرفتن گچ

اگر در یک ظرف مقداری آب بریزیم و روی آن به مقداری لازم گچ اضافه کنیم؛ شروع زمان سخت شدن ملات گچ از لحظه ای است که اگر داخل مخلوط را بوسیله میخی خط بیاندازیم بلا فاصله جای خط پر نشود؛ و پایان زمان سخت شدن از لحظه ای است که اگر روی ملات سخت شده را با انگشت ضربه بزنیم روی ملات در محلی که ضربه زده ایم آب ظاهر نشود.(مقداراین ضربه باید در حدود 5/0 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع باشد) باید توجه داشت که گچ سخت شده شکل پذیری خود را از دست می دهد و دیگر قابل مصرف نیست.

خشک شدن گچ با توجه به گرمی و سردی هوا ممکن است از چند ساعت تا چند روز طول بکشد .خشک شدن گچ زمانی پایان می یابد که رنگ آن کاملا سفید شود.

همان طور که گفته شد، با افزودن بعضی مواد به ملات گچ وملات گچ وخاک می توان این ملات را زود گیر یا دیر گیر تر نمود که بعضی از این مواد به شرح زیر است:

اگر 2 درصد وزن گچ ، به آن نمک طعام NaCIاضافه کنیم؛ گچ را زود گیر کرده ایم که آغاز گرفتن پس از3 دقیقه است و اگر10 درصد وزن گچ به آن نمک طعام اضافه کنیم آن را دیر گیر تر کرده ایم که آغاز گرفتن پس از 12 دقیقه است.و هر چه از این مقدار بیشتر نمک طعام اضافه کنیم زمان گیرش به تعویق می افتد.مثلا با افزودن 10درصد زمان گیرش به تعویق می افتدو به 5/12 دقیقه می رسد.

سریش نیز گچ را کند گیر می کند اگر به ملات گچ ازیک درصد تا6 درصد وزن آن سریشم اضافه کنیم آغاز گرفتن آن از 5/12 دقیقه تا 38 دقیقه به تاخیر می افتد. اگر به ملات گچ از1/0 تا5/0 درصد وزن گچ سریشم اضافه کنیم زمان آغاز سخت شدن آن از 10 دقیقه تا 2 ساعت به تاخیر می افتد.

با افزودن 5/0درصد تا یک درصد وزن گچ براکس به فرمول H2O و Na2B4O7 زمان آغاز گرفتن گچ از 15 دقیقه تا 5/1 ساعت به تاخیر می افتد. اگر به ملات گچ تا یک درصد وزن آن زاج سفید اضافه کنند زمان آغاز گرفتن آن تا 5/15 دقیقه به تاخیر می افتد ولی اگر مقدار زاج سفید را اضافه کرده و آن را تا 5درصد برسانند ملات گچ تند گیر شده و زمان آغاز گرفتن آن به 7 دقیقه می رسد.تاثیر زاج در عمل گیرش دقیقا عکس نمک طعام است.

کتیرا هم که برای مرمری کردن گچ مورد استفاده قرار می گرفت؛گچ را کند گیر می کند